Kredyty frankowe – nie każdy wie, że były one zaciągane w dwóch formach: jako kredyty indeksowane lub denominowane. W tym wpisie wyjaśnimy, czym różnią się te kredyty i jaki wpływ ma ich forma na wygraną w sądzie w zakresie spraw frankowiczów.
Spis treści
Liczba spraw „frankowych” w Polsce rośnie. Zwłaszcza po ostatnim orzeczeniu TSUE ws. Dziubiaków należy spodziewać się większej ich liczby na wokandzie.
Kredyt indeksowany a denominowany, który jest lepszy?
Kredyt indeksowany
Kredyt indeksowany do kursu waluty obcej, to jeden z modeli udzielanych kredytów frankowych (CHF). Jego mechanizm polega na tym, że wartość zobowiązania oraz jego wypłata są wyrażone w złotówkach. Natomiast w dniu poprzedzającym wypłatę kredytu bank przelicza zobowiązanie na walutę, do której kredyt jest indeksowany po jej bieżącym kursie. To właśnie ta przeliczona kwota jest podstawą wyliczenia raty spłaty kredytu.
Innymi słowy, kredytobiorca musi spłacać kredyt we frankach (CHF), a co za tym idzie, będzie ponosił ryzyko wzrostu kursu waluty obcej, co z kolei wiąże się ze spłatą większej kwoty.
Decydując się na zawarcie umowy o kredyt indeksowany lub waloryzowany do franka szwajcarskiego, kredytobiorca miał pewność, że otrzyma kwotę o jaką wnosił (w złotówkach), ale nie znał do końca dokładnej kwoty zadłużenia (we franku szwajcarskim).
Kredyt denominowany
Kredyt denominowany do waluty obcej ma trochę inną konstrukcję prawną, ponieważ w umowie kredytu frankowego określa się zobowiązanie w walucie obcej (CHF), natomiast wypłata następuje w złotówkach, zgodnie z kursem na dzień uruchomienia kredytu. Ten model kredytu ma istotną niedogodność – kredytobiorca otrzyma inną kwotę niż wnioskowana. Może się okazać, że kwota kredytu będzie niższa lub wyższa od oczekiwanej przez kredytobiorcę – wynika to ze zmian kursu wartości waluty krajowej (złotego) do waluty obcej.
Kredytobiorcy zaciągający kredyt w obcej walucie (czy to indeksowany, czy denominowany) muszą się liczyć z jeszcze jednym aspektem tego produktu. Bank przy udzieleniu kredytu walutowego przelicza go po kursie zakupu waluty, ale spłaca się go po kursie sprzedaży – a ten jest zawsze wyższy. Innymi słowy, już w chwili otrzymania kredytu klient, tylko z tego powodu, musi oddać bankowi więcej niż pożyczył.
Podsumowując, te dwa modele kredytu różniły się tylko wyrażoną walutą kredytu ustaloną w umowie. Natomiast ryzyko związane ze spłatą było jednakowe dla obu. To znaczy, że wysokość raty kredytu była uzależniona od stosunku kursu walut – krajowej do obcej.
Poniższa tabela w sposób systematyczny pokazuje zależności pomiędzy kredytem udzielonym w złotówkach, a kredytem frankowym indeksowanym lub denominowanym.
TYP KREDYTU | Waluta kwoty kredytu w umowie | Waluta uruchomienia kredytu | Waluta określająca saldo zadłużenia | Podstawa ustalenia wysokości raty kredytu | Waluta płatności raty kredytu |
złotówkowy | PLN | PLN | PLN | PLN | PLN |
denominowany | CHF | PLN | CHF | CHF | PLN/CHF |
indeksowany | PLN | PLN | CHF | CHF | PLN/CHF |
Jaki kredyt frankowy daje większą szansę na wygraną w sądzie?
Analizując wpływ tych dwóch modeli kredytowych na orzecznictwo sądów w sprawie frankowiczów należy podkreślić, że mimo iż różnice między tymi dwoma modelami nie są znaczne, to jednak w momencie, kiedy frankowicz decyduje się na dochodzenie swoich roszczeń przed sądem trzeba, w zależności od rodzaju kredytu, podjąć odpowiednie kroki prawne w świetle ostatniego stanowiska TSUE.
Jeżeli kredyt był indeksowany do waluty obcej, to w myśl postanowień TSUE sądy w Polsce muszą każdorazowo analizować i dokonywać oceny, czy usunięcie z umowy postanowień dotyczących tabel kursowych będzie stanowił jednocześnie zmianę przedmiotu głównego umowy, czy też nie. Wynika to z tego, że co do zasady, sądy nie mogą zmieniać umowy, więc, jeżeli usunięcie wyżej przedstawionych stanowień zmieni przedmiot główny, to umowę należy unieważnić.
Natomiast w przypadku dochodzenia roszczeń frankowiczów, którzy mieli kredyt denominowany, sytuacja przed sądem wydaje się być łatwiejszą. Jeśli bowiem sąd uzna, że postanowienia dotyczące tabel kursowych wchodzą w skład przedmiotu głównego umowy, to taką umowę sąd powinien unieważnić.
Zamykając temat różnicy w kredytach indeksowanych a denominowanych należy podkreślić, że mechanizm działania jest podobny, a różnice doskonale pokazuje tabela. Natomiast w wypadku kredytów denominowanych możliwość dochodzenia roszczeń jest prostsza.
Źródła:
- Urban-Theocharakis, Nowe regulacje dla frankowiczów, Wyd. Lex/el. 2019.
- Czech, Kredyt hipoteczny. Komentarz, Wolters Kluwer 2019.