Kiedy przedawnia się odszkodowanie? Czy terminy przedawnienia są różne? Jak zmiana przepisów w 2018 roku zmieniła podejście do tej kwestii? Jak terminy przedawnienia kształtują się w zakresie odszkodowań?

Odszkodowanie jest roszczeniem, jakie względem zobowiązanego wysuwa osoba uprawniona. Każde roszczenie jest ograniczone w czasie. Wynika do z ogólnych zasad państwa prawa i idei, by zapewnić zobowiązanemu możliwość uwolnienia się od obowiązku zapłaty, jeżeli uprawniony nie wnosi  roszczenia.

 

Przedawnienie roszczeń – zmiany 2018

 

Problem z przepisami dotyczącymi przedawnienia roszczeń, jest taki, że dość często one zmieniają się. Modyfikacja jest uzasadniana przez Ustawodawcę faktem, że stara się on zapewnić równowagę pomiędzy skuteczną możliwością dochodzenia roszeń, a zabezpieczeniem interesów zobowiązanych. Niestety zmiany wymagają zwrócenia ogromnej uwagi na obliczanie terminów, zwracanie się o pomoc do prawników, ponieważ osoba, która nie zna najnowszych zasad i przepisów mogłaby działać na swoją niekorzyść.

W 2018 roku zmieniono zasady przedawnienia roszczeń w stosunku do czynności niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dotyczy to takich czynności i umów, jak pożyczka, ubezpieczenie, renta, czynsz, zapłata najmu czy odszkodowania. Okres przedawnienia roszczeń jednorazowych skrócono z 10 na 6 lat. Także zobowiązania wynikające z roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu (lub ugodą) skrócono do sześciu lat z dziesięciu – art. 125 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Natomiast termin roszczenia o świadczenia okresowe, takie jak renta po odszkodowaniu wynosi 3 lata.

Już w tym miejscu należy podkreślić, że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.

Ile wynosi termin przedawnienia odszkodowania?

 

Na podstawie zasad ogólnych należy wyróżnić, że roszczenie o zapłatę odszkodowania przedawnia się po:

3 latach – w przypadku roszczeń okresowych, jak renta powypadkowa,

6 latach  – w przypadku roszczeń jednorazowych, majątkowych,

20 lat – w przypadku roszczeń z tytułu odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku czynu przestępnego umyślnego, bądź nieumyślnego – art. 442¹ § 2 KC w związku z art. 819 § 3 KC.

Uwagą historyczną jest, że termin przedawnienia – 20 lat został wprowadzony dopiero
w 2007 roku i dotyczył on szkód z przed 1.10.1997 roku. Co ważne, na podstawie orzeczenia Sądu Najwyższego z 2018 roku nie ma znaczenia, czy sprawca zbrodni lub występku został skazany, czy też nie ( sygn. III CZP 108/17 i III CZP 116, uchwały 7 sędziów SN z 25 maja 2018 r.).

 

Bieg przedawnienia roszczeń o odszkodowanie?

 

Od kiedy liczy się bieg przedawnienia?

Ustawodawca podszedł do tej kwestii niezwykle racjonalnie. Bieg przedawnienia  roszczeń
o odszkodowanie i zadośćuczynienie liczy się bowiem od dnia, kiedy stało się ono wymagalne. Na przykład, z chwilą zdarzenia będącego podstawą do wypłaty odszkodowania. – art. 120 § 1 KC.

 

Czy można skrócić terminy przedawnienia?

Nie można. Żadna czynność prawna ani umowa, która dotyczy skrócenia biegu przedawnienia nie jest prawnie skuteczna. Ustawodawca wprowadził ten przepis po to, aby zniwelować do zera ryzyko chociażby zastraszenia poszkodowanego lub działania w złej wierze pełnomocnika – art. 119 KC.

 

Czy bieg przedawnienia może ulec zawieszeniu?

Tak, w ściśle określonych przez Ustawę okolicznościach, bieg przedawnienia zawiesza się ex lege, są to takie okoliczności, jak:

– roszczenie nieletniego dziecka względem rodzica;

– roszczenie, które przysługuje osobie niemającej pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

– roszczenia, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;

–  z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody;

– art. 121 KC.

 

Jak przerwać bieg przedawnienia?

Co do zasady okoliczności, które przerywają bieg przedawnienia określa art. 123 KC:

Są to wszelkie czynności przed organami administracji i sądami wykonane celem dochodzenia roszczenia, a także zawezwanie do zapłaty, zgłoszenie szkody i roszczenia do towarzystwa ubezpieczeniowego (art. 819 § 4 KC), a także wszczęcie mediacji. Uwaga, aby podjęcie mediacji skutecznie przerwało bieg przedawnienia strony muszą podpisać przed mediatorem umowę o mediację lub musi być skierowanie sądu w formie postanowienia – art. 183¹ § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

 

Jakie są skutki przerwania biegu przedawnienia?

Każda czynność, która przerywa bieg przedawnienia skutecznie powoduje, że biegnie ono na nowo.

 

Jakie znaczenie ma bieg przedawnienia dla uzyskania odszkodowania

 

Nie warto zwlekać ze zgłoszeniem roszczenia do towarzystwa ubezpieczeniowego lub innego podmiotu zobowiązanego – z dwóch powodów. Po pierwsze, istnieje ryzyko, ze z przyczyn bezpośrednio niezawinionych nie będzie szansy później zgłosić roszczenia (na przykład przegapienie terminu ostatecznego – zawitego). Po wtóre, im więcej czasu upłynęło od zdarzenia, tym trudniej w sposób obiektywny i weryfikowalany odtworzyć okoliczności
towarzyszące wypadkowi.

 

Źródła:

1. Matys, Model zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu szkody niemajątkowej
   w kodeksie cywilnym, Oficyna, 2010.
2. Partyk, Pół miliona złotych to odpowiednie zadośćuczynienie dla osieroconego dziecka. Omówienie, 2020.
3. Biały, Prawo do zadośćuczynienia dla osób najbliższych w świetle uchwały Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r. III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy”, nr 7-8, 2019.

Bezpłatna i niezobowiązująca analiza Twojej sprawy!
Napisz!