Czym jest darmowy kredyt? Kto może z niego skorzystać? Na czym polega ta sankcja i jakie są jej konsekwencje? Czy darmowy kredyt trzeba spłacać?
Spis treści
Darmowy kredyt – brzmi dobrze? Wielu konsumentów, kredytobiorców narzeka na olbrzymie koszta związane z wzięciem kredytu, są to przede wszystkim prowizje i opłaty. To również uwaga dla przyszłych kredytobiorców, by zawsze dokładnie czytali oferty i umowy kredytu, bowiem sama wysokość oprocentowania o niczym nie świadczy. Natomiast kredyt darmowy, to skrócona nazwa instytucji sankcji darmowego kredytu, którą reguluje art. 45 ustawy z 2001 roku o kredycie konsumenckim (sama ustawa jest następstwem implementacji dyrektywy 2008/48/WE). Celem wdrożenia tej sankcji jest ochrona kredytobiorcy – konsumenta przed niewłaściwym i nierzetelnym kredytodawcą – bankiem lub inną instytucją rynku finansowego. Sankcja ta polega na tym, że jeżeli bank nie wywiąże się ze swoich obowiązków informacyjnych, zawartych w art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie (art. 45 ust. 1 u.k.k.). Tak więc wówczas konsument zwraca tzw. czystą kwotę kredytu bez odsetek, opłat i prowizji. Jest to bardzo ciężka sankcja dla przedsiębiorcy – kredytodawcy i z tego powodu uznaje się, że doskonale chroni prawo konsumenta do informacji.
Na podstawie art. 45 u.k.k. ust. 2 i 3 terminy spłaty kredytu darmowego przedstawiają się następująco:
– jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy.
– jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie:
1) pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;
2) dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.
Pożyczka bankowa jako kredyt darmowy
Przepisy o kredycie konsumenckim stosuje się również w przedmiocie pożyczek bankowych udzielanych na cele niegospodarcze w wysokości do 255 000 zł (art. 3 u.k.k.). Potwierdzenie tej tezy znajduje się również orzeczeniu Sądu Okręgowego w Gdańsku z 27 listopada 2019 (sygn. XV C 202/19). W tym orzeczeniu SO oddalił powództwo banku o zapłatę pozostałej części pożyczki wraz z odsetkami i kosztami procesowymi, ponieważ uznał, że złożenie oświadczenia przez pozwanego, o którym mowa w art. 45 u.k.k. na etapie procesu sądowego jest skuteczne. Po wtóre bank, jeżeli nie dochował obowiązków informacyjnych względem konsumenta, to tym samym przyczynił się do spełnienia przesłanek z art. 45 u.k.k. Dochowanie Obowiązków informacyjnych ma za zadanie harmonizację i wyrównanie pozycji pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, jak wyraził to w swoim uzasadnieniu SO w Gdańsku. Przedmiotowa sprawa dotyczyła kwestii wypowiedzenia umowy pożyczki z uwagi na brak jej spłaty. Pozwana zaciągnęła zobowiązanie w wysokości 224 000 zł w 2013 roku i miała je spłacać do 2038 roku. Zaprzestała spłat – uznając, że umowa kredytu została sporządzona nieprawidłowo, lecz nie złożyła odpowiedniego oświadczenia (wg art. 45 u.k.k.). Jednakże oświadczenie to złożyła w ramach odpowiedzi na pozew, a sąd to uznał. W związku z powyższym SO w Gdańsku oddalił powództwo banku, stwierdzając, że ten nie miał prawa do wypowiedzenia umowy kredytu, ponieważ suma wpłat z lat 2013-2015 odpowiadała wysokości rzeczywistego zadłużenia przy uznaniu, że umowa jest objęta sankcją darmowego kredytu. W związku z powyższym według stanowiska SO pozwana jest zobowiązana spłacać zadłużenie w równych ratach do końca umowy w 2038 roku.
Podsumowując – sankcja darmowego kredytu jest niezwykle rzadko stosowana, ale pozostaje w polskim porządku prawnym jako prewencyjnie skuteczny instrument ochrony interesów konsumenta.
Źródła:
- Czech, Ustawa o kredycie konsumenckim. Wyd. II, Wolters Kluwer, Wasrszawa, 2018.
- Bednrek, Sankcja darmowego kredytu, jako środek ochrony konsumenta, Europejski Przegląd Sądowy, nr 3, 2009.
- Rutkowska-Tomaszewska, Naruszenie obowiązków informacyjnych banków w prawie umów konsumenckich, ABC, Warszawa, 2009.
