Pozwy przeciwko bankom w sprawach frankowych są składane w polskich sądach w ilościach wręcz hurtowych. Świadomość swoich praw wśród poszkodowanych frankowiczów wzrasta zdecydowanie. Jednakże wiele osób nadal nie upomniało się o swoje pieniądze, bowiem spotkało się z dylematem: mój bank już nie istnieje. Wiele instytucji bankowych z początku lat dwutysięcznych już nie istnieje. Co należy zrobić w takiej sytuacji? Przeciwko komu należy złożyć pozew i inne pisma procesowe i nieprocesowe, aby były one skuteczne? I dlaczego w ogóle tak się dzieje, że banki znikają?
Spis treści
Czy bank może zbankrutować?
Przede wszystkim należy uspokoić konsumentów – co do zasady bank może ogłosić upadłość, kiedy stanie się niewypłacalny, jednakże takie sytuacje mają miejsce niezwykle rzadko (pomijając SKOKi). W takiej sytuacji na podstawie prawa bankowego z 1997 roku funkcjonuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny (taka reasekuracja banków i ich klientów), który gwarantuje bezpieczeństwo lokat do 100 000 euro wraz z odsetkami.
W przypadku ogłoszenia upadłości przez bank, sytuacja klientów jest nie do pozazdroszczenia, jednakże w Polsce ostatnimi czasy widma bankructwa banków nie ma. Natomiast faktem jest, że niektóre marki z rynku znikają, bowiem są one przejmowane przez inne, większe podmioty. Takie działanie nazywa się fuzją banków.
Fuzja banków
Fuzja, czyli połączenie się dwóch podmiotów gospodarczych. Do fuzji może dojść właściwie w każdym obszarze gospodarki. W przypadku banków mówimy o fuzji horyzontalnej, czyli dotyczącej dwóch (lub więcej) podmiotów. Często używane jest też pojęcie przejęcia jednego banku przez drugi. Wielokrotnie, w przypadku banków mamy wówczas do czynienia z tzw. dominacją krzyżową, gdyż jeden podmiot dominuje nad drugim, a drugi w innym aspekcie, ale dominuje nad pierwszym. W języku potocznym często te dwie definicje: przejęcie i fuzja są mylone. W rzeczywistości różnica polega na tym, że przy przejęciu jeden podmiot wykupuje drugi (akcje), a w przypadku fuzji następuje dwustronne ustalenie warunków i podpisanie umowy.
Zalety dla klienta
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że bank (następca) ma obowiązek poinformowania o zmianach wszystkich swoich klientów. Jeżeli dochodzi do zmian numerów kont bankowych (a zwykle tak jest), to nie może do tego oczywiście dojść bez wiedzy zainteresowanych.
Jeżeli dochodzi do fuzji (lub przejęcia) jednego podmiotu finansowego przez drugi, to należy spojrzeć na problem z punktu widzenia klienta w dwóch perspektywach. W krótkoterminowej klient otrzymuje zazwyczaj lepszą ofertę bankową na produkty przyszłe. Produkty, z których już skorzystał, jak kredyt czy pożyczka pozostają na ustalonych pierwotnie warunkach albo zostają wygaszane. Plusem jest także bez wątpienia wzrost pewności i stabilności na rynku bankowym, bowiem pozostają tylko naprawę duzi gracze. W perspektywie długoterminowej ciągłe fuzje i przejęcia doprowadzają do zmniejszenia się konkurencji na rynku bankowym, w sytuacjach skrajnych może dojść do porozumień i złamania zasad uczciwej konkurencji. A wszystko to prowadzi w rezultacie do osłabienia pozycji konsumenta.
Bank już nie istnieje – kto odda pieniądze frankowiczom?
W przypadku zarówno fuzji, jak i przejęcia zawsze istnieje tak zwany następca prawny, czyli podmiot, który powstał w wyniku przekształcenia lub wszedł w prawa i obowiązki przejętego podmiotu (banku). W takiej sytuacji, jeżeli bank, który udzielał kredytu lub pożyczki już nie istnieje, to jego następca prawny jest zobligowany do naprawienia szkody, jeżeli taka powstała.
Reasumując: zarówno pozwy w sprawach kredytów waloryzowanych do waluty obcej (zwykle do franka szwajcarskiego), jak i w sprawie zwrotów prowizji lub innych sporów, należy kierować do prawnego następcy banków.
A na koniec należy jeszcze zwrócić uwagę, że liczba banków w Polsce stale spada:
- 30 banków komercyjnych,
- 535 banków spółdzielczych,
- 33 instytucje kredytowe.
Początkowo w 1989 roku dziewięć banków wydzielono z Narodowego Banku Polskiego, w 1997 roku funkcjonowały już osiemdziesiąt trzy banki i od tamtej pory widać tendencje scaleniowe. Warto też zauważyć, że od 2018 roku, ponad 50% sektora bankowego jest w rękach polskiego kapitału.
Nazwy banków na przestrzeni lat
Dla Waszej wygody przygotowaliśmy zestawienie, w którym w sposób chronologiczny możecie znaleźć swój bank.
| Rok | Podmioty | Po fuzji/przejęciu |
| 2001 | Bank Handlowy w Warszawie i Citibank | Citibank Handlowy |
| 2001 | Bank Przemysłowo-Handlowy i Powszechny Bank Kredytowy | Bank BPH |
| 2001 | Bank Śląski i ING BANK N.V. | ING Bank Śląski |
| 2008 | Bank BPH (część) włączona do Pekao | Bank Pekao |
| 2010 | BNP Paribas Bank Polska przejmuje Fortis Bank | BNP Paribas Bank Polska |
| 2010 | AIG Bank Polska i Sntander Consumer Bank | Santander Consumer Bank |
| 2011 | Getin Holding przejmuje Allainz Bank | Get Bank |
| 2011 | Credit Agricole Bank Polska i Lukas Bank | Credit Agricole Bank Polska |
| 2012 | Polbank EFG i Raiffeisen Bank Polska | Raiffeisen Polbank |
| 2013 | mBank przejmuje Multibank i BreBank | mBank |
| 2014 | Bank Zachodni WBK i Kredyt Bank | Bank Zachodni WBK |
| 2014 | BGŻ i Rabobank | Bank BGŻ |
| 2015 | PKO Bank Polski przejmuje Nordea Bank Polska | PKO Bank Polski |
| 2015 | Gank Gospodarki Żywnościowej i BNP Paribas Bank Polska | BGŻ BNP Paribas |
| 2015 | Alior Bank przejmuje Meritum Bank | Alior Bank |
| 2016 | Bank BPH i Alior Bank | Alior Bank, Bank BPH dla hipotek |
| 2017 | Sygma Bank i BGŻBNP Paribas | BGŻ BNP Paribas |
| 2017 | PZU S.A. i Polski Fundusz Rozwoju przejmuje Bank Pekao |
Bank Pekao |
| 2018 | Santander Bank Polska i Bank Zachodni WBK | Santander Bank Polska |
| 2018 | Santander Bank Polska i Deutsche Bank | Santander Bank Polska i Deutsche Bank Polska dla hipotek |
| 2019 | Część Raiffeisen Polbank przejmuje BGŻ BNP Paribas | BNP Paribas |
| 2019 | Euro Bank przejmuje Bank Millenium | Bank Millenium |
Jak można zauważyć zmiany w sektorze bankowym ostatnich dwudziestu lat były znaczące, jednakże jest to tendencja ogólnoświatowa. Małym podmiotom finansowym ciężko jest przetrwać, zwłaszcza w dobie kryzysu. Podobne przejęcia i fuzje można także zauważyć na przykład na rynku zakładów ubezpieczeniowych. Najważniejsze jest, aby jednak pamiętać o tym, że, nawet jeżeli Wasz bank już nie istnieje, to istnieją jego następcy prawni i należy od nich dochodzić swoich praw.
Źródła:
- Kawulski, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa, 2013.
- Golonka, Fuzja spółek per incorporationem w ramach „dominacji krzyżowej”, „Państwo i Prawo”, 2009.
- Marcinkowski, Przewodnik po transakcjach fuzji i przejęć, Warszawa, 2020.
